στησαμένη μέγαν ἱστὸν ἐνὶ μεγάροισιν ὕφαινε, λεπτὸν καὶ περίμετρον — Οδύσσεια 2.94–95

Η γκαλερί Δύο Χωριά παρουσιάζει με ιδιαίτερη χαρά τον «Ιστώνα» της Ηλιοδώρας Μαργέλλου, ένα σόλο πρότζεκτ που αποτελείται από συνολικά δεκατρία νέα έργα της Ελληνοελβετίδας καλλιτέχνιδας, τα οποία θα εκτίθενται στο παράρτημα Ακρόπολης της γκαλερί Δύο Χωριά, το διάστημα 6 Απριλίου – 6 Μαΐου 2023.

Στην κλασική Ελλάδα, οι γυναίκες περνούσαν το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας τους στον γυναικωνίτη, ή «γυναικείον», στον επάνω όροφο του σπιτιού, όπου οι μητέρες μεγάλωναν τα παιδιά τους ή ασχολούνταν με το γνέσιμο και την υφαντική. Η Ηλιοδώρα Μαργέλλου επανεξετάζει την ιστορία και τοποθετεί αυτόν τον ιδιωτικό χώρο στο κατώτερο επίπεδο του παραρτήματος Ακρόπολης της γκαλερί Δύο Χωριά. Οικοδομείται έτσι ένας ιδιαίτερος τύπος ναού, αφιερωμένος σε ισχυρές γυναικείες θεότητες, όπως η Αθηνά, η Αράχνη και η Άρτεμις Χρυσηλάκατος, ο οποίος εξαίρει την υπομονή και τη φροντίδα ως θηλυκές ιδιότητες που μετουσιώνονται μέσω της σιωπηρής πράξης της ύφανσης και του κεντήματος, και αποσκοπεί στην εξημέρωση των ηθών και στην αντιστάθμιση της αναγκαστικής κοινωνικής απομόνωσης, διασφαλίζοντας ένα άνοιγμα στον εσωτερικό κόσμο των γυναικών μέσω αθόρυβων τρόπων έκφρασης.

Στην εγκατάσταση του Ιστώνα, η αφήγηση της Μαργέλλου ξετυλίγεται μέσα από επαναλαμβανόμενες χειρωνακτικές κινήσεις, σε δύο ξεχωριστές σειρές χειροποίητων κεντημάτων και υφαντών σε μεταλλική σήτα –τη σειρά Εποχές (δηλ. Θα σ’ αγαπώ όπως σήμερα όλο τον χρόνο (καλοκαίρι, φθινόπωρο, χειμώνα, άνοιξη)) και τη σειρά Νοσταλγία (δηλ. Θέλω να κάνω τη νοσταλγία φίλη μου (νόστος, πόνος, κλέος))– που αντανακλούν και τη μικτή καταγωγή της καλλιτέχνιδας, ως μια προσπάθεια αναπαράστασης των μοναδικών τοπογραφικών και μυθολογικών στοιχείων που ιστορούν την ελληνική κληρονομιά και κοινωνία. Οι τίτλοι των έργων θυμίζουν στίχους κάποιου γνώριμου τραγουδιού· όπως είπε ο καθηγητής Gregory Nagy, συζητώντας για τον Όμηρο και τους λυρικούς ποιητές, «η δημιουργία ενός τραγουδιού μπορεί να εκφραστεί μεταφορικά μέσω της δημιουργίας ενός υφάσματος».

Τα έργα συνυπάρχουν στον ίδιο χώρο ως αιωρούμενα, αυτόνομα σώματα, ώστε να δημιουργούν ένα εμβυθιστικό οπτικό παιχνίδι. Αξιοποιώντας ανακλαστικές επιφάνειες και χρησιμοποιώντας το νήμα για να κεντήσει, να υφάνει και να προσθέσει χάντρες στα έργα της, η καλλιτέχνις προσκαλεί τον θεατή να βιώσει τον ελληνικό «τόπο» ως αναφορά στα άφθονα χρώματα των πολυάριθμων ελληνικών νησιών και στο περιβόητο στοιχείο του ήλιου ως πηγής φωτός, σε συνδυασμό με τη μακραίωνη παράδοση των γυναικείων «ρόλων» και τη εσαεί εν εξελίξει συζήτηση σχετικά με τη νοσταλγία για έναν παρελθόντα μη-χώρο και τη συνεχιζόμενη ένταση της εποχής μας.

Στον Ιστώνα, ο χρόνος εξελίσσεται και συνεχίζει να ρέει, τα συναισθήματα παραμένουν φαινομενικά ίδια όμως σταδιακά αλλάζουν σε ένταση, και οι γυναίκες – συμπεριλαμβανομένης της καλλιτέχνιδας– αναζητούν οπτική και εσωτερική ισορροπία. Ποικίλα υλικά συγκροτούν μια παιγνιώδη ένωση που επιζητά να υπερβεί τα όρια ανάμεσα στην αρχιτεκτονική οριοθέτηση του χώρου, τη διαπερατότητα του υφάσματος και το απώτατο ταξίδι της ψυχής που είναι η τέχνη.