Ζούμε στην εποχή του κατασκοπευτικού καπιταλισμού.
Η Shoshana Zuboff, στο ορόσημο πλέον βιβλίο της ‘Η Εποχή του Κατασκοπευτικού Καπιταλισμού’ , μελετά την ανάδυση μιας νέας μορφής εξουσίας, στο τελευταίο στάδιο της καπιταλιστικής οργάνωσης. Στο πρώτο από τα οκτώ σημεία για τον ορισμό του Κατασκοπευτικού Καπιταλισμού τον αναφέρει ως: «Η Νέα οικονομική τάξη η οποία αξιώνει δικαιώματα επί της ανθρώπινης εμπειρίας και τη μεταχειρίζεται ως ανέξοδη πρώτη ύλη στο πλαίσιο υπόγειων εμπορικών τακτικών εξόρυξης δεδομένων, διαμόρφωσης προγνωστικών και πωλήσεων […] ενταγμένα σε μία νέα ολοκληρωτική αρχιτεκτονική συμπεριφορικής τροποποίησης.»
Σύμφωνα με την Zuboff η έννοια της παρακολούθησης είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με αυτές τις νέες σχέσεις εξουσίας που εγκαθιδρύονται. Η προσέγγιση αυτή εφορμάει από τις αναλύσεις του Foucault και βρίσκει πρόσφορο έδαφος στον τρόπο που η Zuboff περιγράφει τις λειτουργίες του κατασκοπευτικού καπιταλισμού: τον τρόπο δηλαδη που κολοσσοί όπως η Google, η Facebook και η Amazon εμπλέκονται με τη διαδικασία της εξόρυξης και διαχείρισης προσωπικών δεδομένων των χρηστών. Ταυτόχρονα εξετάζει τη σχέση που δημιουργείται μεταξύ θεσμών, κρατών, και τεχνολογικών εταιρειών γύρω από τα ζητήματα που σχετίζονται με τον έλεγχο, την πρόγνωση και την τροποποίηση της συμπεριφοράς του πληθυσμού. Η ίδια η Google έχει παραδεχτεί ότι κατά τη διάρκεια των χαρτογραφήσεων για τη λειτουργία του Street View, ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα καταγράφονταν παράνομα σε μεγάλες βάσεις δεδομένων. Kαι ενώ αποκαλύψεις για κατάχρηση και πώληση δεδομένων των χρηστών ή παρακολουθήσεις των πολιτών από τις εκάστοτε κυβερνήσεις και εταιρείες, ξεσπάνε η μια μετά την άλλη, κυβερνητικές, πολιτικές και οικονομικές τοποθεσίες “πιξελιάζουν” όταν κάποιος/α/@ προσπαθήσει να τα “παρατηρήσει” με τα εργαλεία που προσφέρονται από τη Google.

Στην εγκατάσταση ‘We Care About Your Privacy’ αξιοποιήθηκαν αυτές ακριβώς οι τεχνικές απόκρυψης που χρησιμοποιούνται από κυβερνήσεις και μεγάλες εταιρείες σε μια αντίστροφη συνθήκη παρακολούθησης: Μετά από έρευνα καταγράφηκαν στιγμιότυπα από περιοχές ενδιαφέροντος στην ελληνική επικράτεια από την εφαρμογή του Google Maps. Αναγνωρίζοντας τα ψηφιακά δεδομένα σαν “συσσωρευμένη ανθρώπινη εμπειρία” σε αντίθεση με την κυρίαρχη αντίληψη για τον άυλο και ανώδυνο χαρακτήρα τους, δημιουργήθηκαν 16 εικαστικοποιημένες ψηφιακές συνθέσεις οι οποίες εφαρμόστηκαν συμβολικά σε σημαίες και μαντίλια λαιμού και έχουν σκοπό να “στρέψουν τα βλεμματα εκεί που δεν επιτρέπεται να κοιτάει κάποιος”. Η σημαία είναι ένα μέσο που σε καθιστά ορατό. Ταυτόχρονα, είναι ένα μέσο φορτισμένο με την παρουσία της κρατικής εξουσίας. Από την άλλη, τα μαντήλια λαιμού χρησιμεύουν και για την κάλυψη των χαρακτηριστικών του προσώπου. Είναι ένα αντικείμενο ευρέως διαδεδομένο σε διαδηλωτές σε ολόκληρο τον κόσμο.
Στην performance, χρησιμοποιείται ως πεδίο δράσης η εγκατάσταση, οπτικοποιώντας τον ρόλο των πολιτών και τις αντιφάσεις τους μέσα στην πρωτόγνωρη συνθήκη όπου, η επίβλεψη «όλων από όλους» έχει γίνει μια φυσικοποιημένη διαδικασία. Τα άτομα συμβάλλουν στην αναπαραγωγή της φιλοσοφίας του Κατασκοπευτικού Καπιταλισμού και των πρακτικών του σαν «αναπόφευκτη έκφανση των τεχνολογιών που χρησιμοποιούνται». Η εξόρυξη των προσωπικών δεδομένων, η αλγοριθμική διαχείριση των Big Data, ο τρόπος που λειτουργούν στην καθημερινή πρακτική διαμόρφωσης του εαυτού, οι κάμερες αναγνώρισης προσώπου τόσο στο δημόσιο χώρο, όσο και στις «έξυπνες» συσκευές, η εκτεταμένη χρήση drones και οι «ηδονοβλεπτικές» συμπεριφορές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα που καταδεικνύουν ότι η παρακολούθηση έχει γίνει η νέα κανονικότητα. Surveillance is the new Normal.