“ΤΟΠΟΣ” της Αντουανέτας Αγγελίδη
Προλογίζει η Ρέα Βαλντέν
συν Q&A με την κινηματογραφίστρια

Η σχέση μεταξύ εικόνας και κειμένου απασχολεί τους πειραματικούς κινηματογραφιστές σχεδόν από τις απαρχές του σινεμά. Διαφορετικοί τρόποι συνδυασμών κινηματογράφου και γλώσσας/ποιητικής έχουν προταθεί και εισαχθεί ως όροι σε διάφορες φάσεις του 20ου αιώνα, όπως το κινηματογραφικο ποίημα (film poem), το φιλμ ποίησης (poetry film), το κινηματογραφικό δοκίμιο (film essay), το βιντεογραφικό ποίημα (videopoem), το κειμενικό φιλμ (text film) κλπ. Σε κάθε ένα από αυτά τα είδη οι κινηματογραφιστές δοκίμαζαν άλλες μεθοδολογίες συνδυασμού λεκτικής γλώσσας και εικόνας, όπως η χρήση κειμένου στην οθόνη (παράδοση που ξεκινάει ήδη από τον βωβό κινηματογράφο και φτάνει στο απώγειό της με τις ταινίες fluxus των 60s), η χρήση ποιητικού voice over και spoken word (συχνά με τους ίδιους τους ποιητές να διαβάζουν τα έργα τους), η ιδέα της μεταφρασιμότητας της γλώσσας σε εικόνα, αλλά και η έρευνα ποιητικών μορφών στον κινηματογράφο, δηλαδή η διερεύνηση υπό μια έννοια μιας πιο ‘κάθετης’, λυρικής κινηματογραφικής φόρμας που θυμίζει την παράδοση της μοντερνιστικής ποίησης.
Η βραδιά κινηματογράφου και ποίησης στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος ολοκληρώνεται με την προβολή του πρωτοποριακού έργου της Αντουανέτας Αγγελίδη, “Τόπος”. Λίγα λόγια για την ταινία όπως γράφτηκαν από την ίδια τη σκηνοθέτρια το 1985:
"Στα άγνωστα μέρη βλέπεις μια σειρά από στοιχεία […] Κάποιοι πίνακες γίνονται αναφορά. Οι πίνακες τούτοι αποτελούν αναγνωρίσιμους κόσμους. Αναγνώριση κόσμου ή σκόρπιων στοιχείων του που υπάρχουν εντός σου, αλλά δεν είχαν ταυτιστεί ως τότε. Έτσι αρχίζεις να κατασκευάζεις ένα κόσμο καθ’ ομοίωσή σου. Θραύσματα ή στρώματα παρελθόντος, στο φως, τα χρώματα, στις τοποθετήσεις, τις κινήσεις των προσώπων, στις ιστορίες ξαναφτιαγμένα, συναρμολογημένα χωρίς σεβασμό στους χρόνους. Ο χρόνος αυτοαναιρείται, ενώ η ταινία δίνει συνάμα πολλά στοιχεία χρονικότητας. Πολλά στρώματα παρελθόντος, πολλά στρώματα πολιτισμού. Ενώ το παρελθόν υπάρχει με πολλούς τρόπους, συνάμα δεν υφίσταται. Ο χώρος είναι γυμνός, ζωντανός, παράγει αισθήσεις. Η οπτική της ταινίας βρίσκεται απ’ την πλευρά του, δεν είναι οπτική των προσώπων. Ο χώρος της ταινίας είναι το σώμα, ανασαίνει, βλέπει, ακούει, θρηνεί, απαντάει. Μια σειρά παράλληλες αφηγήσεις στοιχείων της εικόνας και του ήχου συμπλέκονται και συνδιαλέγονται. Παράγονται συνειρμοί. Η ταινία γράφεται, αλλάζει, προχωρώντας η γραφή της. Η ταινία είναι η διαφάνεια μιας πορείας και στο επίπεδο της αφήγησης μιας εμπειρία και στο επίπεδο αφήγησης της αυτοκατασκευής της. Γύρω από τη στιγμή του δύσκολου περάσματος συνωθούνται οι επιθυμίες των προσώπων που αποτελούν τις διαφορετικές όψεις της δοκιμαζόμενης. Είσαι υποχρεωμένη να φτιάξεις τον κόσμο απ’ την αρχή / επιχειρείς επανειλημμένα να εισέλθεις στους πίνακες, κομμάτια ολόκληρα εξέρχονται απ’ αυτούς / τα πρόσωπα σπαράσσονται ακολουθώντας γεωμετρίες αισθημάτων. Γίνεσαι ένα ταραγμένο πεδίο. Η φωνή αναλύεται σε πολλές φωνές και πολλούς ρόλους. Από τα θραύσματα, τα σπαράγματα της εικόνας ανασχηματίζεται ένα νέο σύμπαν. Και όσο ο μηχανισμός της μνήμης αποκαθίσταται, τόσο το σύμπαν μένει άδειο."
***Η ταινία θα προβληθεί στα ελληνικά με αγγλικούς υπότιτλους.

To ATOPOS CVC εγκαινιάζει έναν ολόκληρο χρόνο δράσεων γύρω από το βιβλίο, το κείμενο, την τέχνη και την ανάγνωση στο πλαίσιο της διοργάνωσης “Αθήνα 2018, Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου” με τίτλο #TextMe σε επιμέλεια του Βασίλη Ζηδιανάκη.
Στο πλαίσιο αυτό, ο ερευνητής Φιλ Ιερόπουλος ανέλαβε να επιμεληθεί το πρόγραμμα #TextMe_Lab το οποίο περιλαμβάνει διαλέξεις, συζητήσεις, screenings, εργαστήρια, performances και μικρές εκθέσεις καλλιτεχνών/ιδων και ακαδημαϊκών. Το συνδετικό νήμα του προγράμματος είναι οι υβριδικές γλώσσες που προκύπτουν όταν το κείμενο συνδυάζεται με άλλα καλλιτεχνικά μέσα. Η οπτική ποίηση, το spoken word και τα όρια μεταξύ ποίησης και ηχητικής τέχνης, τα σύγχρονα γλωσσικά φαινόμενα στη διαδικτυακή ποπ κουλτούρα και τα νέα μέσα, καθώς και η σχέση λέξης και οθόνης, είναι κάποια από τα κύρια θέματα του #Textme_Lab. Η προβολή του "ΤΟΠΟΣ" της Αντουανέτας Αγγελίδη είναι η έβδομη εκδήλωσή του.